Аб асобных пытаннях працы з міжнароднай тэхнічнай дапамогай
Аб асобных пытаннях працы з міжнароднай тэхнічнай дапамогай
У міжнароднай практыцы, дапамогу, якая бязвыплатна прадстаўляецца краіне па афіцыйных каналах, разглядаецца ў якасці Афіцыйнай дапамогі ў мэтах развіцця (АДР). АДР уяўляе сабой адзін з асноўных інструментаў прадастаўлення дапамогі краінам, якія развіваюцца ў рамках міжнароднай палітыкі садзейнічання развіццю. АДР прадастаўляецца афіцыйнымі ўстановамі, у тым ліку дзяржаўнымі і мясцовымі органамі ўлады, або іх выканаўчымі агенцтвамі ў форме грантаў, крэдытаў (пазык) і іншых трансфертаў у грашовай або натуральнай форме (тавараў або паслуг) краінам-партнёрам, вызначаным у якасці атрымальнікаў АДР у спісе краін-рэцыпіентаў АЭСР, і шматбаковым агенцтвам.
Рэспубліка Беларусь з'яўляецца атрымальнікам АДР праз прадастаўленне ёй, галоўным чынам, міжнароднай тэхнічнай дапамогі (МТД). Адметнай асаблівасцю АДР з'яўляецца яе скіраванасць на садзейнічанне сацыяльна-эканамічнаму развіццю краін, якія развіваюцца, а таксама бязвыплатны і / або ільготны характар яе прадастаўлення. Для крэдытаў (пазык) і іншых трансфераў у межах АДР дапамога (бязвыплатны характар рэсурсаў) павінна быць у памеры не менш за 25% ад сумы крэдыту па фіксаванай стаўцы дыскантавання ў 10%.
Між тым, нацыянальнае заканадаўства аперуе некалькімі паняццямі, да асноўных адносяцца "замежная бязвыплатная дапамога" (далей - ЗБД) і МТД.
На дадзены момант ЗБД рэгулюецца нормамі Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 31 жніўня 2015 года № 5 "Аб замежнай бязвыплатнай дапамозе".
Даведачна: Дэкрэт № 5 ад 31 жніўня 2015 года пад замежнай бязвыплатнай дапамогай разумеюцца замежная бязвыплатная дапамога (далей - дапамога) - грашовыя сродкі, у тым ліку якія выдзяляюцца замежнымі заснавальнікамі для фінансавання створаных імі ўстаноў Рэспублікі Беларусь, унёскі замежных заснавальнікаў (членаў) некамерцыйных арганізацый рэспублікі Беларусь, беспрацэнтныя пазыкі, а таксама тавары (маёмасць), за выключэннем нерухомай маёмасці, якая знаходзіцца па-за межамі рэспублікі Беларусь, і маёмасных правоў, бязвыплатна прадстаўляюцца атрымальнікам у карыстанне, валоданне і (або) распараджэнне адпраўнікам.
Замежная бязвыплатная дапамога выкарыстоўваецца для: ліквідацыі наступстваў надзвычайных сітуацый прыроднага і тэхнагеннага характару; правядзення навуковых даследаванняў, распрацовак, навучання, а таксама рэалізацыі навукова-даследчых праграм; аказання медыцынскай дапамогі, у тым ліку медыка-сацыяльнай дапамогі; аказання сацыяльнай дапамогі малазабяспечаным грамадзянам, інвалідам, пенсіянерам, дзецям, шматдзетным, няпоўным, апякунскім і прыёмным сем'ям, а таксама грамадзянам, якія апынуліся ў цяжкай жыццёвай сітуацыі; i iншых мэтаў.
Удасканаленне заканадаўства Рэспублікі Беларусь у сферы ЗБД, увядзенне новага паняційнага апарату ("гуманітарная праграма" і іншыя) спрыялі больш выразнай рэгламентацыі і растлумачэння сфер адказнасці Міністэрства эканомікі і Дэпартамента па гуманітарнай дзейнасці Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (далей-Дэпартамент).
Міжнародная тэхнічная дапамога (МТД) выведзена з сфер рэгулявання згаданага дэкрэта і рэгулюецца Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 22 кастрычнiка 2003 г. № 460.
Даведачна: МТД - адзін з відаў дапамогі, які бязвыплатна прадастаўляецца Рэспубліцы Беларусь донарамі міжнароднай тэхнічнай дапамогі для аказання падтрымкі ў сацыяльных і эканамічных пераўтварэннях, ахове навакольнага асяроддзя, ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, развіцці інфраструктуры шляхам правядзення даследаванняў, навучання, абмену спецыялістамі, аспірантамі і студэнтамі, перадачы вопыту і тэхналогій, грашовых сродкаў, пастаўкі абсталявання і іншых тавараў (маёмасці) па адобраных праектах (праграмах) міжнароднай тэхнічнай дапамогі, а таксама ў форме арганізацыі і (або) правядзення семінараў, канферэнцый, іншых грамадскіх абмеркаванняў.
З улікам вышэйпададзенага, можна вылучыць некалькі ключавых крытэрыяў для правільнага разумення ЗБД і МТД:
Крыніца дапамогі. МТД абмежавана паняццем "донары МТД", якія маюць свае працэдуры і патрабаванні ў гэтай сферы, якія, як правіла, прымяняюцца ў рэспубліцы на падставе міжнародных дагавораў.
Усе ананімныя ахвяраванні, замежныя прыватныя (фонды карпарацый, венчурныя і іншыя фонды) і некамерцыйныя крыніцы (міжнародныя і замежныя грамадскія аб'яднанні і арганізацыі), калі не рэгламентуюцца міжнароднымі дамовамі Рэспублікі Беларусь, рэгулюецца праз ЗБД;
Прадмет рэгулявання, улік і рэгістрацыя. Дэпартамент рэгіструе і вядзе ўлік ЗБД у выглядзе грашовых сродкаў і тавараў, у тым ліку па кожнаму атрымальніку і адпраўніку, а таксама гуманітарных праграм па форме ўсталяванай Упраўленнем справамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.
У 95% выпадкаў прадастаўленне МТД ажыццяўляецца ў рамках праектаў МТД, якія афармляюцца паміж донарам МТД і атрымальнікам МТД. Форма і патрабаванні для праектаў МТД усталёўваюцца рэгламентамі донараў МТД. Праектныя дакументы, як правіла, утрымліваюць інфармацыю аб міжнароднай дамове, у адпаведнасці з якім рэалізуецца праект.
Міністэрства эканомікі рэгіструе і вядзе ўлік праектаў МТД.
Адначасова, грунтуючыся на практыцы можна вылучыць некалькі крытэрыяў разнясення ЗБД і МТД, зыходзячы з патрабаванняў да ажыццяўлення праектаў, расходаванню грашовых сродкаў:
а) Для МТД патрабуецца большы аб'ём прэферэнцый для атрымальнікаў МТД і пастаўшчыкоў тавараў (работ і паслуг) па праектах МТД, чым можа быць атрыманы для ЗБД у рамках Дэкрэта № 5;
б) Механізмы кантролю з боку донара МТД ў дачыненні да праектаў МТД носяць больш працяглы характар. Многія донары МТД могуць ажыццяўляць праверку дакументацыі праекта і правільнасці выдаткоўвання сродкаў на працягу 3-7 гадоў пасля яго завяршэння;
в) Сістэмы закупак у рамках ЗБД не рэгламентуюцца донарам. У рамках МТД, асноўныя донары МТД патрабуюць прымяненне сваіх патрабаванняў па закупках і іх правядзенню за кошт МТД;
г) Дакументы праектаў МТД утрымліваюць спісы прымальных расходаў атрымальнікаў МТД пры рэалізацыі праектаў МТД;
д) Мэты выкарыстання ЗБД, паказваюцца ў плане і падлягаюць узгадненню з Дэпартаментам. У рамках МТД, у дакументах праектаў МТД вызначаюцца мэты і задачы праекта МТД.
Разам з тым, з 2014 года адбываецца трансфармацыя падыходаў, механізмаў, працэдур і інструментара донараў МТД, у сувязі з чым, да замацавання дамоўленасці з донарамі па праектах МТД і выканання працэдур, атрымальнікі дапамогі могуць звярнуцца па кансультацыю.