1991-2006 Пераўтварэнні за гады незалежнасці

На пачатку 90-х гадоў, пасля распаду Савецкага Саюза замест Дзяржплана быў створаны Дзяржэканомплан БССР, на базе якога ў 1994 г. створана Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь.

Рэспубліка Беларусь стала суверэннай дзяржавай, якая самастойна вызначае і рэалізуе сваю ўнутраную і знешнюю палітыку.

Спатрэбілася карэнная перабудова працы эканамічных органаў. Вялізарная адказнасць у сувязі з гэтым легла на плечы створанага ў 1994 г. Міністэрства эканомікі, якое стала пераемнікам і прадаўжальнікам лепшых традыцый Дзяржплана і Дзярэканомплана.

Яго дзейнасць цалкам падпарадкована рэалізацыі стратэгічнага курса дзяржавы па фарміраванні сацыяльна арыентаванай рыначнай эканомікі.

У адпаведнасці з Палажэннем аб Міністэрстве эканомікі, галоўная задача Міністэрства эканомікі складаецца ў тым, каб, з аднаго боку, забяспечваць распрацоўку і рэалізацыю дзяржаўнай эканамічнай палітыкі, падрыхтоўку і прадстаўленне адпаведных прапаноў ва Урад, з іншага – каардыніраваць працу у гэтым накірунку органаў дзяржаўнага кіравання, выпрацоўваць адпаведныея механізмы ў інтарэсах эфектыўнага сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны, выкарыстання на карысць беларускага народа яе рэсурснага, навуковага і вытворчага патэнцыялаў.

Эканоміка рэспублікі, якая сфармавалася ў свой час як складовая частка адзінага народнагаспадарчага комплексу Савецкага Саюза, спецыялізавалася на машынабудаванні, хімічнай і нафтахімічнай, дрэваапрацоўчай, лёгкай і харчовай прамысловасці, а ў сельскай гаспадарцы – на жывёлагадоўлі, ільноводстве, бульбаводстве.

Ва ўмовах дзяржаўнага суверэнітэту аб’ектыўна спатрэбілася глыбокая перабудова эканомікі для таго, каб забяспечыць яе дакладнае функцыянаванне і нацыянальную бяспеку з улікам карэнным чынам зменлівай сітуацыі. Гэта не магло не адбіцца на зніжэнні аб’ёмаў і эфектыўнасці вытворчасці, з’яўленні іншых складальнікаў крызісу.

Палажэнне пачало паступова мяняцца пасля абрання Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

Паступовы эканамічны рост у Беларусі забяспечваецца з 1996 года, калі першым Усебеларускім народным сборам былі адобраны Асноўныя накірункі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 1996-2000 гады. Па ходу іх ажыццяўлення былі атрыманы першыя рэальныя вынікі эканамічнага росту. За пяць год УВП быў павялічаны на 35,7%, аб’ем прамысловай вытворчасці – на 64,4, інвестыцыі ў асноўны капітал павялічаны на 33,2%, увод жылля – на 81,1, рэальныя грашовыя даходы насельніцтва – на 71,6%.

У 2000 годзе ўдалося перасягнуць паказчыкі дакрызіснага 1990 года па аб'ёму вытворчасці прамысловай прадукцыі, спажывецкіх тавараў, рэальных грашовых даходаў насельніцтва. Пачала атрымоўваць практычнае пацверджанне правільнасць абранай мадэлі сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны.

У 2001 годзе Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь №516 на Мінэканомікі былі ўскладзены функцыі кіравання дзяржаўнай маёмасцю і прыватызацыяй, падтрымкі прадпрымальніцтва, агульнай каардынацыі правядзення дзяржаўнай інвестыцыйнай палітыкі, забеспячэнне супрацьдзеяння манапалістычнай дзейнасці і развіцця канкурэнцыі. У сувязі з гэтым у структуры міністэрства утварыліся: Фонд дзяржаўнай маёмасці, Дэпартамент па прадпрымальніцтву, Дэпартамент па санацыі і банкруцтву, у скалдзе Дэпартамента цэнавай палітыкі – аддзел анціманапольнага рэгулявання.

Найбольш яскрава раскрылася сістэмная роля эканамічных органаў дзяржаўнага кіравання ў працэсе фарміравання, абгрунтавання і рэалізацыі мэтаў і задач папярэдняга пяцігадовага перыяду 2001-2005 гадоў – этапу будоўлі спелай эканамічнай сістэмы на падставе нацыянальнай стратэгіі эканамічнага росту.

Зыходнай пазіцыяй, якая перадвызначыла маштаб і дынаміку эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь у папярэднім пяцігоддзі, з'явілася распрацоўка Міністэрствам эканомікі Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 2001-2005 гады. Мністэрства эканомікі забяспечыла каардынацыю ўдзелу іншых міністэрстваў і рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, аблвыканкамаў і Мінскага гарвыканкама, Нацыянальнай акадэміяй навук, Нацыянальнага банка, спецыялізаваных навукова-даследчых інстытутаў у падрыхтоўцы дадзенай Праграмы і ажыццявіла арганізацыйна-эканамічную прапрацоўку, падрыхтоўку і прыняцце Урадам сістэмы мерапрыемстваў па забеспячэнні рэалізацыі Праграмы. Штогод распрацоўваўся прагноз сацыяльтна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь ва ўвязцы задач галін і рэгіёнаў, меры па іх безумоўнай рэалізацыі.

Пачынаючы з 2004 года, Міністэрства эканомікі стала распрацоўваць сумесныя планы дзеянняў Урада Рэспублікі Беларусь і Нацыянальнага Банка па дасягненні найважнейшых параметраў прагнозу сацыяльна-эканамічнага развіцця, бюджэту і Асноўных накірункаў грашова-крэдытнай палітыкі Рэспублікі Беларусь на чарговы год. Распрацоўка, прыняцце, рэалізацыя дадзеных планаў адыгралі фундаментальную ролю ў паспяховым завяршэнні Праграмы на 2001-2005 гады.

У перыяд 2001-2005 гг. атрымалася дамагчыся радыкальнага зніжэння інфляцыі. Так, зводны індэкс спажывецкіх коштаў знізіўся з 207,5% у 2000 годзе да 108% у 2005 годзе.

Ажыццяўляючы каардынацыю інвестыцыйнай дзейнасці ў краіне, забяспечаны прырост інвестыцый на 84%. Валавы унутраны прадукт за пяцігоддзе павялічаны на 43,1%, прытым гэты рост забяспечаны практычна без павелічэння спажывання паліўна-энэргетычных рэсурсаў. Выкананы ў поўным аб’ёме сацыяльныя задачы. У 2001 годзе забяспечаны рост працоўнай платы да 100 дал. ЗША. А сярэднямесячная працоўнай плата працуючых у канцы 2005 года склала ў эквіваленце 261 дол. ЗША пры прагнозе 250 дал. ЗША.
У выніку, рэалізацыя прадугледжаных мер дазволіла выканаць усе найважнейшыя параметры сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 2001-2005 гады, а па многіх з іх значна перавысіць устаноўленныя Праграмай значэнні. 

У мэтах выканання Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 5 мая 2006 года № 289 “Аб структуры Урада Рэспублікі Беларусь” быў створаны Дзяржаўны камітэт па маёмасці шляхам далучэння фонду дзяржаўнай маёмасці Міністэрства эканомікі да Камітэта па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь.

У сувязі з гэтым пераўтварэннем у адпаведнасці з пастановай Савету міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 ліпеня 2006 г. №967 Мінэканомікі распрацоўвае і рэалізуе дзяржаўную эканамічную палітыку ў сферы аналізу і прагназіравання сацыяльна-эканамічнага развіцця, прадпрымальніцкай і інвестыцыйнай дзейнасці, санацыі, супрацьдзеяння манапалістычнай дзейнасці і рзвіцця канкурэнцыі, дзяржаўнага рэгулявання кошт аў (тарыфаў) і дзяржаўнага кантролю цэнаўтварэння. Міністэрства эканомікі таксама выпрацоўвае дзяржаўную палітыку ў сферы кіравання дзяржаўнай маёмасццю і прыватызацыі.