Перспектыўныя накірункі развіцця карпаратыўнага заканадаўства
У XX стагоддзі арганізацыйныя формы карпаратыўных адносін атрымалі істотнае распаўсюджванне, а ўжо ў пачатку XXI стагоддзя карпарацыі сталі асноўнымі ўдзельнікамі сусветнай эканомікі, і характар іх дзейнасці набыў транснацыянальны характар. Вядучай тэндэнцыяй развіцця сістэмы карпаратыўнага заканадаўства стала бесперапыннае яе ўдасканаленне. Для Беларусі карпаратыўныя формы кіравання - з'ява параўнальна маладая, а само карпаратыўнае заканадаўства знаходзіцца на этапе станаўлення. На развіццё карпаратыўных адносін у значнай ступені паўплывала наяўнасць заканадаўчых механізмаў, якія стрымліваюць развіццё фондавага рынку (мараторый на адчужэнне акцый, пераважнае права куплі акцый дзяржаўнымі органамі і г.д.). Акрамя гэтага, нязвыкласць для нацыянальнай кіраўніцкай культуры новых механізмаў і тэхналогій кіравання кампаніямі (якія не адразу былі ўспрыняты і ацэнены ўдзельнікамі карпаратыўных адносін) не спрыялі хуткаму іх укараненню і ўжывання. Названыя абставіны прадвызначылі напрамкі і тэмпы эвалюцыі нацыянальнага карпаратыўнага заканадаўства, якое ў цяперашні час у сілу цэлага шэрагу аб'ектыўных і суб'ектыўных прычын адстае ў сваім развіцці ад бліжэйшых суседзяў (не кажучы ўжо пра краіны са склаўшымся рынкавым правапарадкам), і валодае не ўсім арсеналам інструментаў карпаратыўных адносін.
Ва ўмовах глабалізацыі эканамічных працэсаў, ўзмацнення жорсткасці канкурэнцыі неабходны пошук аптымальных і эфектыўных сістэм кіравання, заканадаўча прызнаных і ўрэгуляваных. Сусветная практыка сведчыць аб тым, што пераадоленне пагрозы фінансавых адносінах, магчымасць мінімізацыі існуючых рызык знаходзяць важкі поспех толькі ў краіне ў развітым прававым рэгуляваннем карпаратыўнага кіравання. У сувязі з гэтым карпаратыўнае заканадаўства становіцца аб'ектам пільнай увагі з боку дзяржавы і ў Беларусі.
Разглядаючы перспектывы развіцця карпаратыўнага заканадаўства, перш за ўсё, варта адзначыць, што рэгуляванне адносін у гэтай сферы засноўваецца на тых падыходах і прынцыпах карпаратыўных паводзін, якія даўно выпрацаваны ў якасці ўзораў лепшай карпаратыўнай практыкі. У рамках удасканалення заканадаўства аб гаспадарчых таварыствах Мінэканомікі бачыць неабходнасць увядзення як новых устаноў, так і дэталізацыі існых. Да найбольш істотныхнакірункаў удасканалення карпаратыўнага заканадаўства (меркаваным да ўключэння ў праект закона па карэкціроўцы Закона Рэспублікі Беларусь "Аб гаспадарчых таварыствах" (уключанага ў план падрыхтоўкі законапраектаў на 2017 г.) можна аднесці наступныя.
Рэвізія відаў гаспадарчых таварыстваў. У цяперашні час наспела неабходнасць прыняцця рашэння аб мэтазгоднасці захавання архаічных відаў акцыянерных таварыстваў (адкрытых і закрытых)і пераходу да цывілізаванай мадэлі “публічнага” акцыянернага таварыства. Пад уплывам аб'ектыўных фактараў (эканамічных, прыватызацыйных і інш.) падзелакцыянерных таварыстваў на адкрытыя і закрытыя, якііснуе ў дзеючым заканадаўстве,перастаў адпавядаць рэчаіснасці. Створаныя ў працэсе пераўтварэння дзяржаўных прадпрыемстваў ААТ не адпавядюць заяўленым статусе і не імкнуцца да публічнасці. Разам з тым, яны вымушаны выконваць заканадаўчыя патрабаванні, што прад'яўляюцца да дадзенай арганізацыйна-прававой формы, што ўводзіць у зман інвестараў, якія справядліва мяркуюць, што ААТ - гэта публічная кампанія. Стадыя існавання акцыянернага таварыства ў закрытай форме павінна з'яўляцца прамежкавай, пераходнай. За ёй (у залежнасці ад абставін) можа прытрымлівацца альбо прыцягненне капіталу на адкрытым рынку, альбо “кансервацыя”, а магчыма, і яшчэ больш радыкальнае “закрыццё” шляхам рэарганізацыі ў таварыства з абмежаванай адказнасцю. У сувязі з гэтым заканамерна паўстае пытанне аб неабходнасці выдзялення такіх відаў акцыянерных таварыстваў як адкрытае і закрытае.
Удасканаленне складу і структуры савета дырэктараў (наглядальнага савета).Пісьмова сфармаваны склад савета дырэктараў (наглядальнага савета) і наяўнасць у яго складзе незалежных членаў - адно з ключавых патрабаванняў, што прад'яўляюцца акцыянерамі і інвестарамі да органаў кіравання гаспадарчага грамадства. Вызначэнне тэрміну паўнамоцтваў членаў гэтага савета, забеспячэнне аптымальных умоў яго функцыянавання, фарміраванне дзейсных матывацыйных механізмаў - усе гэтыя пытанні патрабуюць актуалізацыі і/або ўдакладнення.
Замацаванне магчымасці рэарганізацыі гаспадарчых таварыстваў з адначасовым спалучэннем розных яе формаў (зліццё, далучэнне, раздзяленне, выдзяленне, пераўтварэнне)дазволіць мінімізаваць эканамічныя, тэхнічныя і працэдурныя выдаткі, што з'яўляецца вельмі важным і актуальным для гаспадарчых таварыстваў з прычыны неабходнасці значнай колькасці імператыўна рэгламентаваных дзеянняў пры прыняцці рашэння аб рэарганізацыі. Падобныя формы рэарганізацыі вядомыя большасці еўрапейскіх правапарадкаў, у тым ліку нямецкім і французскім карпаратыўным праве, а таксама Расійскай Федэрацыі.
Адным з недахопаў айчыннай сістэмы кіравання гаспадарчымі таварыствамі (перш за ўсё, гэта выяўляецца ў акцыянерных таварыствах) з'яўляецца практычна поўнае адхіленне акцыянераў (асабліва мінарытарных) ад інфармацыі і дакументаў, якія тычацца дзейнасці грамадства. Інфармацыйная закрытасць - адна з асаблівасцяў дзеючых акцыянерных таварыстваў. У сувязі з гэтым прапануецца ўвядзенне шэрагу нормаў, якія рэгулююць аб'ём, фармат і тэрміны прадастаўлення інфармацыі акцыянерам па іх патрабаванню. Акрамя гэтага, патрабуе пашырэння пералік інфармацыі, якая раскрывае акцыянерным грамадствам для ўсеагульнага ведама.
Карэкціроўка Закона ў адпаведнасці з Планам дзеянняў па паляпшэнню ўмоў вядзення бізнесу, рэалізацыя якіх дазволіць надзейней абараняць права ўласнасці, і ў першую чаргу - мінарытарных акцыянераў. У прыватнасці, прадугледжваецца ўвядзенне нормаў:
аб абавязковым прыцягненні вонкавага аўдытара для праверкі здзелак з зацікаўленасцю афіляваных асоб;
пра раскрыццё інфармацыі пра сябраў органаў кіравання гаспадарчага таварыства;
аб абавязковай прапанове акцыянерам акцыянернага таварыства пры набыцці 50 працэнтаў акцый гэтага грамадства і інш.
З улікам правапрымяняльнай практыкі, а таксама значнай колькасці назапашаных актуальных пытанняў (прававыя прабелы, цяжкасць прымянення і інш.) узнікае неабходнасць карэкціроўкі і дэталізацыі і асобных іншых палажэнняў Закона. У прыватнасці, гэта тычыцца:
рэгламентацыі працэдуры правядзення незалежнай ацэнкі кошту акцый пры ажыццяўленні акцыянерным таварыствам выкупу акцый па патрабаванню акцыянераў;
рэгламентацыі парадку стварэння (рэгiстрацыi) падліковай камісіі і дэталізацыі паўнамоцтваў яе членаў;
вызначэння дакладнага паняцця пераўтварэння гаспадарчых таварыстваў (у прыватнасці акцыянернага таварыства) і іншых праваадносін.